Cultuurpsycholoog

Mijn professionele wortels liggen in de Cultuurpsychologie. Deze studie leerde mij vooral te denken vanuit het gegeven dat wij als mens niet alleen individuele en sociale wezens zijn, maar ook cultureel bepaald. Zelfs verschijnselen die we geneigd zijn te beschouwen als puur individuele aangelegenheden, zoals emoties, gevoelens en lichamelijke belevingen, hebben een culturele component, zo stelt de cultuurpsychologische benadering.

Dit besef vormt een belangrijke leidraad in mijn werk. Het maakt bijvoorbeeld dat het belang van individuele keuzes in de gezondheidszorg mij niet altijd overtuigt. Want hoe ‘individueel’ zijn die keuzes voor patiënten eigenlijk, wanneer deze aangeboden worden in een sterk medisch bepaalde context?

Verbinding tussen twee werelden

De afgelopen twintig jaar heb ik mij steeds in meerdere – beroepsmatige – werelden tegelijk bewogen, en waar mogelijk de verbinding gelegd. Zo combineerde ik theorie en praktijk, onderzoek en onderwijs, en wetenschap en journalistiek. Rode draad in mijn werk is de arts-patiëntrelatie, die ik beschouw als een ontmoeting tussen twee culturen. Gedurende de afgelopen twaalf jaar die ik in het AMC werkte, heb ik beide ‘werelden’ uitvoerig mogen betreden. Voor mijn uiteenlopende onderzoeks-, onderwijs- en dienstverleningsactiviteiten werkte ik intensief samen met patiënten en alle soorten medisch professionals die er in zo’n groot academisch ziekenhuis maar rondlopen. Mijn wisselende rollen van docent, onderzoeker, gespreksleider en supervisor hielpen me daarbij steeds opnieuw van perspectief te wisselen en verbindingen tot stand te brengen.

Vertaling naar praktijk

Wetenschappelijke inzichten vertalen en bruikbaar maken voor de praktijk, daar heb ik me in gespecialiseerd. Na mijn promotie in de medische ethiek heb ik de kennis uit mijn onderzoek – naar onverwachte bevindingen in de prenatale diagnostiek – bijvoorbeeld verwerkt in een gespreksmodel. Hierbij putte ik ook uit mijn ervaring als docent consultvoering bij de Huisartsopleiding. Dit MIMES-gespreksmodel wordt nu onder meer gebruikt bij de counselingscursus over prenatale screening in de regio Amsterdam (zie bij Onderwijsinnovatie).

De vraag die mij nog altijd bezighoudt is hoe er in de zorg écht recht gedaan kan worden aan de kwetsbare positie van patiënten. Daarbij richt ik mijn aandacht steeds meer op de verantwoordelijkheid die professionals hierin zelf kunnen nemen. Als onderwijscoördinator van de lijn Professioneel Gedrag in het AMC heb ik daartoe, samen met collega’s, verschillende vormen van reflectie-onderwijs een plek in het geneeskundecurriculum gegeven [zie bij Professionaliteit]. Vanuit het idee dat professionele bewustwording de communicatie met patiënten ten goede komt, heb ik zelf een nieuw soort onderwijstool bedacht, Waardenweb, die artsen (in opleiding) helpt nadenken over moreel gevoelige onderwerpen die zij dagelijks in hun praktijk tegenkomen [zie bij Onderwijsinnovatie].

Binnen ons eigen bedrijf De Goede Werker hebben we deze focus op professionele verantwoordelijkheid verder uitgewerkt. In een combinatie van reflectie op de eigen rol en het trainen van concrete vaardigheden proberen we via bij- en nascholing, advisering en coaching van professionals bij te dragen aan een betere zorg voor patiënten.